کد مطلب:152496 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:192
سخنی پیرامون عزاداری و گریه بر سیدالشهدا
«گریه» مظهر شدیدترین حالات احساسی انسان است، و علتها و انگیزه های مختلفی دارد كه هر یك از آنها نشان دهنده حالتی خاص است. در روایات، بعضی از انواع گریه تحسین شده و از صفات پسندیده بندگان پاكدل خداوند به حساب آمده است، و بعضی از انواع گریه مذموم شمرده شده است.
گریه، از حالات و انفعالات انسانی است كه با مقدمه ای از اندوه و ناراحتی روانی به طور طبیعی به ظهور می رسد، و گاه ممكن است انگیزه اش هیجانات تند روانی باشد. مثل شوق و ذوقی كه از دیدار محبوب پس از زمانی طولانی ناشی می شود. همچنین گاهی هم گریه كردن حاكی از عقاید مذهبی انسان است با این توصیف، از آنجایی كه گریه عملی طبیعی و ای بسا غیر ارادی است؛ لذا نمی شود مورد امر و نهی و حسن و قبح قرار گیرد، بلكه آنچه كه مورد حسن و قبح است، مقدمات و انگیزه های گریه می باشد. چنانكه گفته اند: «تو آنی كه در بند آنی».
در اینجا برای اینكه بدانیم گریه بر سیدالشهدا (ع) چگونه گریه ای است و چه تأثیرات و بركاتی می تواند داشته باشد، بهتر آن است كه اشاره ای به انواع گریه كنیم تا بعد از آن، نوع گریه بر آن حضرت برایمان معلوم گردد.
1- گریه طفولیت: زندگانی انسان با گریه شروع می شود كه همان گریه، نشانه سلامت و تندرستی نوزاد است، و در واقع گریه در آن زمان، زبان طفل است.
2- گریه شوق: مانند گریه مادری كه از دیدن فرزند گمشده خویش پس از چندین سال سرداده می شود. و این گریه ای است كه از روی هیجان و احیاناً جهت سرور و شادی به انسان دست می دهد.
3- گریه عاطفی و محبت: محبت از عواطف اصیل انسانی است كه با گریه انس دیرینه دارد. مثلاً محبت حقیقی به خداوند حسن آفرین است و برای قرب به او باید اشك محبت ریخت.
صنما با غم عشق تو چه تدبیر كنم
تا به كی در غم تو ناله شبگیر كنم
4- گریه معرفت و خشیت: انجام عبادات خالصانه و تفكر در عظمت آفرینش و كبریایی خداوند، و همچنین اهمیت تكالیف و مسئولیتهای انسانی باعث می گردد كه نوع خاصی از خوف، در درون انسان ایجاد شود و این خوف، خوفی است كه از روی معرفت به خداوند و تهذیب نفس به دست می آید كه «خشیت» نامیده می شود.
5- گریه ندامت: از عوامل اندوه زدایی كه منجر به گریه می گردد، محاسبه نفس و حسابرسی شخصی است، و همین حسابرسی باعث می شود كه انسان به گذشته خود فكر كند و با حسابرسی، جبران كوتاهی و خطاها را بكند و اشك حسرت و ندامت از چشمانش جاری نماید، این گریه، نتیجه توبه و بازگشت به خداست.
اشك میغلتد به مژگانم به جرم رو سیاهی
ای پناه بی پناهان، مو سپید روسیاهم
روز و شب از دیدگان اشك پشیمانی فشانم
تا بشویم شاید از اشك پشیمانی گناهم
6- گریه پیوند با هدف: گاهی قطره های اشك انسان، پیام آور هدفهاست. گریه بر شهید از این نوع گریه است. گریه بر شهید خوی حماسه را در انسان زنده می كند و گریستن بر سیدالشهدا (ع) خوی حسینی را در انسان احیا می كند، و خوی حسینی چنان است كه نه ستم می كند و نه ستم می پذیرد. آن كسی كه با شنیدن حادثه كربلا قطره اشكی از درون دل بیرون می فرستد، صادقانه این پیوند با هدف والای سیدالشهدا (ع) را بیان می كند.
7- گریه ذلت و شكست: گریه افراد ضعیف و ناتوانی كه از رسیدن به اهداف خود مانده اند و روح و شهامتی برای پیشرفت در خود نمی بینند.
با ذكر این مطلب، حال باید بررسی كرد كه گریه بر حسین (ع) از چه نوع گریه است. هر كس با اندك توجهی خواهد دانست كه گریه بر حسین (ع) گریه محبت است، آن محبتی كه در دلهای عاشقانش به ثبت رسیده است. گریه بر او، گریه شوق است، زیرا قسمت زیادی از حماسه های كربلا، شوق آفرین و شورانگیز است و به دنبال آن سیلاب اشك شوق به خاطر آن همه رشادت، فداكاری، شجاعت و سخنرانیهای آتشین مردان و زنان به ظاهر اسیر، از دیدگان شنونده سرازیر می گردد و نیز گریه معرفت و پیوند با هدف متعالی و انسان ساز او است؛ و به تعبیر امام خمینی (ره) گریه سیاسی است كه فرمود: «ما ملت گریه سیاسی هستیم، ما ملتی هستیم كه با همین اشكها سیل جریان می دهیم و سدهایی را كه در مقابل اسلام ایستاده است خرد می كنیم».
هزار سال فزون شد ز وقعه عاشورا
ولی ز تعزیه هر روز، روز عاشور است
هیهات كه گریه بر حسین (ع) گریه ذلت و شكست باشد، بلكه گریه پیوند با سرچشمه عزت است، گریه امت نیست، كه گویا است، گریه سرد كننده نیست، كه حرارت بخش است، گریه بزدلان نیست، كه گریه شجاعان است، گریه یأس و ناامیدی نیست كه گریه امید است، و بالاخره گریه معرفت است و گریه معرفت در عزای حسین (ع) از انحراف و تحریف در قیام آن حضرت جلوگیری می كند و شاید به همین جهت باشد كه در فضیلت گریه بر سیدالشهدا (ع) روایات متعددی وارد شده است. از آن جمله، روایتی است كه امام صادق (ع) فرمود: «گریه و بی تابی در هر مصیبت برای بنده مكروه است، مگر گریه بر حسین بن علی (ع) كه اجر و ثواب نیز دارد». [1] .
گریه و عزاداری برای سیدالشهدا(ع) دارای آثار و بركات مهمی است كه به برخی از آنها اشاره می شود:
گریه، از حالات و انفعالات انسانی است كه با مقدمه ای از اندوه و ناراحتی روانی به طور طبیعی به ظهور می رسد، و گاه ممكن است انگیزه اش هیجانات تند روانی باشد. مثل شوق و ذوقی كه از دیدار محبوب پس از زمانی طولانی ناشی می شود. همچنین گاهی هم گریه كردن حاكی از عقاید مذهبی انسان است با این توصیف، از آنجایی كه گریه عملی طبیعی و ای بسا غیر ارادی است؛ لذا نمی شود مورد امر و نهی و حسن و قبح قرار گیرد، بلكه آنچه كه مورد حسن و قبح است، مقدمات و انگیزه های گریه می باشد. چنانكه گفته اند: «تو آنی كه در بند آنی».
در اینجا برای اینكه بدانیم گریه بر سیدالشهدا (ع) چگونه گریه ای است و چه تأثیرات و بركاتی می تواند داشته باشد، بهتر آن است كه اشاره ای به انواع گریه كنیم تا بعد از آن، نوع گریه بر آن حضرت برایمان معلوم گردد.
1- گریه طفولیت: زندگانی انسان با گریه شروع می شود كه همان گریه، نشانه سلامت و تندرستی نوزاد است، و در واقع گریه در آن زمان، زبان طفل است.
2- گریه شوق: مانند گریه مادری كه از دیدن فرزند گمشده خویش پس از چندین سال سرداده می شود. و این گریه ای است كه از روی هیجان و احیاناً جهت سرور و شادی به انسان دست می دهد.
3- گریه عاطفی و محبت: محبت از عواطف اصیل انسانی است كه با گریه انس دیرینه دارد. مثلاً محبت حقیقی به خداوند حسن آفرین است و برای قرب به او باید اشك محبت ریخت.
صنما با غم عشق تو چه تدبیر كنم
تا به كی در غم تو ناله شبگیر كنم
4- گریه معرفت و خشیت: انجام عبادات خالصانه و تفكر در عظمت آفرینش و كبریایی خداوند، و همچنین اهمیت تكالیف و مسئولیتهای انسانی باعث می گردد كه نوع خاصی از خوف، در درون انسان ایجاد شود و این خوف، خوفی است كه از روی معرفت به خداوند و تهذیب نفس به دست می آید كه «خشیت» نامیده می شود.
5- گریه ندامت: از عوامل اندوه زدایی كه منجر به گریه می گردد، محاسبه نفس و حسابرسی شخصی است، و همین حسابرسی باعث می شود كه انسان به گذشته خود فكر كند و با حسابرسی، جبران كوتاهی و خطاها را بكند و اشك حسرت و ندامت از چشمانش جاری نماید، این گریه، نتیجه توبه و بازگشت به خداست.
اشك میغلتد به مژگانم به جرم رو سیاهی
ای پناه بی پناهان، مو سپید روسیاهم
روز و شب از دیدگان اشك پشیمانی فشانم
تا بشویم شاید از اشك پشیمانی گناهم
6- گریه پیوند با هدف: گاهی قطره های اشك انسان، پیام آور هدفهاست. گریه بر شهید از این نوع گریه است. گریه بر شهید خوی حماسه را در انسان زنده می كند و گریستن بر سیدالشهدا (ع) خوی حسینی را در انسان احیا می كند، و خوی حسینی چنان است كه نه ستم می كند و نه ستم می پذیرد. آن كسی كه با شنیدن حادثه كربلا قطره اشكی از درون دل بیرون می فرستد، صادقانه این پیوند با هدف والای سیدالشهدا (ع) را بیان می كند.
7- گریه ذلت و شكست: گریه افراد ضعیف و ناتوانی كه از رسیدن به اهداف خود مانده اند و روح و شهامتی برای پیشرفت در خود نمی بینند.
با ذكر این مطلب، حال باید بررسی كرد كه گریه بر حسین (ع) از چه نوع گریه است. هر كس با اندك توجهی خواهد دانست كه گریه بر حسین (ع) گریه محبت است، آن محبتی كه در دلهای عاشقانش به ثبت رسیده است. گریه بر او، گریه شوق است، زیرا قسمت زیادی از حماسه های كربلا، شوق آفرین و شورانگیز است و به دنبال آن سیلاب اشك شوق به خاطر آن همه رشادت، فداكاری، شجاعت و سخنرانیهای آتشین مردان و زنان به ظاهر اسیر، از دیدگان شنونده سرازیر می گردد و نیز گریه معرفت و پیوند با هدف متعالی و انسان ساز او است؛ و به تعبیر امام خمینی (ره) گریه سیاسی است كه فرمود: «ما ملت گریه سیاسی هستیم، ما ملتی هستیم كه با همین اشكها سیل جریان می دهیم و سدهایی را كه در مقابل اسلام ایستاده است خرد می كنیم».
هزار سال فزون شد ز وقعه عاشورا
ولی ز تعزیه هر روز، روز عاشور است
هیهات كه گریه بر حسین (ع) گریه ذلت و شكست باشد، بلكه گریه پیوند با سرچشمه عزت است، گریه امت نیست، كه گویا است، گریه سرد كننده نیست، كه حرارت بخش است، گریه بزدلان نیست، كه گریه شجاعان است، گریه یأس و ناامیدی نیست كه گریه امید است، و بالاخره گریه معرفت است و گریه معرفت در عزای حسین (ع) از انحراف و تحریف در قیام آن حضرت جلوگیری می كند و شاید به همین جهت باشد كه در فضیلت گریه بر سیدالشهدا (ع) روایات متعددی وارد شده است. از آن جمله، روایتی است كه امام صادق (ع) فرمود: «گریه و بی تابی در هر مصیبت برای بنده مكروه است، مگر گریه بر حسین بن علی (ع) كه اجر و ثواب نیز دارد». [1] .
گریه و عزاداری برای سیدالشهدا(ع) دارای آثار و بركات مهمی است كه به برخی از آنها اشاره می شود:
[1] وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج 10 ص 393.